“تجدیدپذیر‌ها” با افکار و روشهای “فسیلی” راه بجایی نمی برند!

بورسنا: رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران در گفتگو با «جوان»: «فناوری» استفاده از انرژی‌های پاک را داریم  و برای «پول» مورد نیاز هم بخش خصوصی می‌تواند پای کار بیاید، فقط باید اعتمادسازی شود
به گزارش بورسنا به نقل از جوان آنلاین-مهسا گربندی، احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر طی چهار سال با استفاده از ظرفیت مردمی از جمله مواردی بود که وزیر نیرو وعده آن را می‌داد، اما امروز تنها با نگاهی گذرا مشخص است که درصد بسیار کمی از این وعده محقق شده. میزان راه‌اندازی نیروگاه تجدیدپذیر به قدری ناچیز است که باید آن را «هیچ» در نظر گرفت. 
 
به رغم اینکه بخش بزرگی از انرژی جهان توسط سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود، اما کشور‌های زیادی در دنیا به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر حرکت و سرمایه‌گذاری هنگفتی روی انرژی‌های پاک کرده‌اند. ایران، اما به رغم اینکه از لحاظ جغرافیایی، تابش نور خورشید و باد‌های پرسرعتی دارد، توجهی به این ظرفیت مناسب نداشته و از آن بهره‌برداری نکرده‌است. هر چند مسئولان بار‌ها و بار‌ها به استفاده از این انرژی تأکید دارند، اما نتیجه اقدامات انجام شده آنها، آمار و ارقام تأسف‌باری است که هیچ‌طور نمی‌توان از آن دفاع کرد. شاید به همین دلیل باشد که آن‌ها همه کارهایشان را به آینده حواله می‌دهند و به اصطلاح وقت می‌خرند؛ مسئولان حوزه انرژی می‌گویند قرار است تا ماه‌ها یا حتی سال‌های آینده چنین و چنان کنند، آن‌ها وعده‌های جدیدی می‌دهند که به عقیده کارشناسان احتمال اجرایی شدن این وعده‌ها وجود ندارد. 
 
 از حرف تا عمل
طی سال گذشته کمتر از ۵ درصد از اهداف دولت برای تولید برق تجدیدپذیر محقق شد؛ یعنی در خوش‌بینانه‌ترین حالت یک بیستم اهداف ترسیم شده‌شان! این در حالی است که همچنان مسئولان مربوطه وعده استفاده از ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر را در روز‌های آینده می‌دهند، مثلاً اینکه در سال جدید اعلام‌شده که ظرفیت را پنج برابر خواهند کرد، اما مگر امکان این کار با تیمی که پیش از این سابقه اجرایی خوبی در این زمینه نداشته‌است، وجود دارد؟ 
سهم انرژی‌های تجدیدپذیر تقریباً در همه جای جهان رو به افزایش است. از انگلیس و امریکا تا چین و ژاپن، حتی همسایگان ترک و عرب که همه‌شان از ما جلوتر هستند، اما مسئولان حوزه انرژی در کشورمان طوری رفتار می‌کنند که انگار فقط ما نفت و‌گاز داریم و نه چیز دیگر، غافل از اینکه همین نفت و گاز هم در حال تمام شدن است! آن‌ها به حرف می‌گویند که استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر ضرورت است و در عمل از توسعه نیروگاه‌هایی که با سوخت فسیلی کار می‌کنند، دست بر نمی‌دارند. 
 
 توسعه انرژی‌های پاک ضرورت نه انتخاب
با توجه به ناترازی برق در کشور و همچنین ناترازی فزاینده گاز در کشور، توسعه نیروگاه‌های فسیلی پاسخگوی رشد مصرف نیست و ما ناگزیر به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر هستیم. این را نایب رئیس انجمن سازندگان و تأمین‌کنندگان کالا و خدمات انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتکا) اسفندماه سال گذشته در جمع خبرنگاران گفت، اما چه مکان‌هایی برای این کار انتخاب شده‌اند، محمد جواد موسوی در این رابطه اظهار داشت: «توسعه تجدیدپذیر‌ها نه فقط توسط سرمایه‌گذاران و در زمین‌های بیابانی و منابع طبیعی می‌بایست انجام شود، بلکه همانند دیگر کشور‌های دنیا مشترکان خانگی و صنایع نیز می‌توانند به احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ویژه خورشیدی اقدام کنند.» این مقام مسئول به صراحت اعلام می‌کند که راهی جز توسعه انرژی تجدیدپذیر نیست و از همه ظرفیت‌ها هم باید استفاده شود، اما کارنامه عملکرد مسئولان تا امروز نشان می‌دهد که آن‌ها راه را به بیراهه رفته‌اند و کمتر توجهی به این موضوع داشته‌اند. 
 
 غفلت ما از ارزان‌ترین انرژی 
۹۰ درصد مسئولان کشورمان به اشتباه و در اثر عدم‌اطلاع و محاسبات غلط فکر می‌کنند، انرژی تجدیدپذیر بادی و خورشیدی کالای لوکس و گرانی است، اما سخت در اشتباهند. با اطمینان می‌توان گفت که اگر پول صرف توسعه فناوری انرژی تجدیدپذیر شود و توسعه پیدا کند، اگر تقاضا برای آن ایجاد شود و ظرفیت افزایش پیدا کند، آن‌وقت تبدیل به ارزان‌ترین انرژی می‌شود. آمار‌ها در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ حاکی است سرمایه‌گذاری در بخش انرژی تجدیدپذیر به ویژه بادی و خورشیدی از سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی بیشتر شده‌است. در دو دهه اخیر در جهان، تحقیقات زیادی در زمینه توسعه فناوری توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی انجام شده‌است و در نتیجه آن، امروز ارزان‌ترین نوع تولید انرژی الکتریکی، توربین‌های بادی مستقر در خشکی هستند، بنابراین این‌ها زنجیروار به هم وصل هستند، یعنی وقتی سرمایه‌گذاری و تقاضا زیاد شود، فناوری هم توسعه خواهد یافت، این سرمایه‌گذاری و تقاضا و نیز تحولاتی که در انرژی بادی و خورشیدی مشاهده می‌کنیم، باعث شده‌است قیمت تمام‌شده آن پایین بیاید و وارد چرخه مثبتی شود. این‌ها یعنی آینده متعلق به کشور‌هایی است که بر انرژی تجدیدپذیر تمرکز کرده‌اند و خودشان را برای دوران پس از سوخت‌های فسیلی آماده می‌کنند؛ اقدامی که ما از آن غافل شده‌ایم. 
 
 عملکرد ساتبا؛ تقریباً هیچ!
قبلاً «سانا» به عنوان سازمان انرژی‌های نو ایران فعالیت می‌کرد و پس از آن «ساتبا» یا همان سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق تأسیس شد. این سازمان با حدود ۴۰۰ نیرو و یک دستگاه عریض و طویل شروع به کار کرده تا زمینه توسعه انرژی تجدیدپذیر را تسهیل کند، اما آیا بهره‌وری کافی را داشته‌است؟ 
هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران در رابطه با عملکرد ساتبا برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به «جوان» می‌گوید: «سال گذشته ساتبا اعلام کرد که ۱۰ مگاوات نیروگاه بادی راه‌اندازی شده‌است، این یعنی فقط دو توربین بادی؛ یعنی قطره در مقایسه با اقیانوس! در زمینه راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی نیز باید گفت که حداقل در شش ماهه دوم سال گذشته، ۵/۴ مگاوات به شبکه وارد شده‌است، بنابراین اگر این اعداد را بخواهیم نگاه کنیم و بگوییم چه کاری در سال ۱۴۰۲ انجام شده‌است، باید گفت «هیچ»! البته این «هیچ» به آن معناست که نیروگاه خورشیدی و بادی راه‌اندازی نشده تا به شبکه برق متصل شود.»
او ادامه می‌دهد: «پاییز سال گذشته بود که آقای رئیس‌جمهور به ساتبا رفت و مسئولان ساتبا مراسم امضا برای قرارداد ۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات برگزار کردند و جشن گرفتند، بعد از آن آقای رئیس‌جمهور اعلام کرد که تا پیک مصرف برق در سال ۱۴۰۳ که در حال حاضر نیز دو ماه از آن باقی مانده، باید این ظرفیت ۴ هزار و ۵۰۰ مگاواتی به شبکه برق وصل شود، خب این نشدنی است. چراکه می‌بینیم طی شش ماه، فقط ۵/۴ مگاوات انرژی خورشیدی به شبکه وصل شده پس چطور می‌توان توقع داشت که در این دو ماه باقی مانده ۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات به شبکه برق متصل شود؟»
 
 سرعت حلزونی انجام کار‌ها
اورعی اظهار می‎‌دارد: «اصلاً اعداد و ارقام با برنامه‌هایی که از سوی مسئولان اعلام می‌شود با یکدیگر همخوانی ندارد. این برنامه‌ها شبیه به این می‌ماند که مثلاً یک دونده شش دقیقه طول بکشد تا دور زمین را بدود بعد به او بگویید این بار شش ثانیه‌ای دور زمین را بدو، خب نمی‌شود.»
او می‌گوید: «شورای اقتصاد تصویب کرده که ۳ هزار مگاوات نیروگاه بادی اجرا شود، این خبری است که همه ما را خوشحال کرد، اما ساتبا قرار است در اردیبهشت و خرداد، تازه اسناد مناقصه‌اش را آماده کند؛ یعنی به قدری کار‌ها طول‌می‌کشد و سرعت حلزونی دارد که گاهی اصل ماجرا گم می‌شود و بیمار قبل از اینکه دارو به آن برسد، می‌میرد! من به شخصه با هفت شرکت بزرگ خصوصی در داخل کشور صحبت کرده‌ام که وقتی مناقصه آماده شد، بیایند و شرکت کنند. آنها، اما به دلیل بی‌اعتمادی نسبت به اینکه آیا می‌توانند پولشان را از دولت بگیرند، معلوم نیست که بالاخره راضی شوند یا نه.»
 
 تیم فعلی، بزرگ‌شده نیروگاه حرارتی است
شاهد آن هستیم که مسئولان حوزه انرژی، وعده راه‌اندازی نیروگاه حرارتی و تجدیدپذیر را دادند، اما تنها نیروگاه حرارتی را راه اندازی کردند و به وعده راه‌اندازی نیروگاه تجدیدپذیر که کار مهم و درست بود، عمل نکردند، چرا؟ اورعی در این رابطه می‌گوید: «به نظر می‌رسد که تیم فعلی، نیروگاه حرارتی را بلد است و اصلاً بزرگ شده نیروگاه حرارتی است. در صورتی که برای راه‌اندازی نیروگاه‌های تجدیدپذیر باید با تحولات جهان جلو رفت، کاری که تا امروز به درستی انجام نشده‌است.»
او ادامه می‌دهد: «هر کاری انجام شده فقط روی کاغذ بوده و مسئولان کار‌ها را به یکدیگر حواله داده‌اند. عملکرد آن‌ها فقط دو دلیل دارد؛ اینکه کسانی که در این حوزه سرکار آمده‌اند و مشغول کارند یا نمی‌دانند و صورت مسئله را درک نمی‌کنند و در حالت بدبینانه این است که آن‌ها دروغ می‌گویند.»
رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران می‌گوید: «مهم‌ترین کار این است تیمی که دارند کار می‌کنند و می‌دانیم که کار را به درستی بلد نیستند یا اگر بلد هستند، اعتقادی به آن ندارند، یا هر دو. باید تغییر کند. گاهی گفته می‌شود که «پول» و «فناوری» نیست، اما به نظر من فناوری وجود دارد و پول هم بخش خصوصی می‌تواند پای کار بیاید، اما باید اعتمادسازی شود، چراکه عمده آن‌ها دولتی‌ها را قبول ندارند و نسبت به آن‌ها بدبین و بی‌اعتماد هستند و دولت را یک سازمان عریض و طویل و ناتوان می‌بینند.»
منبع: روزنامه جوان